Wolontariat integracyjny to nowatorska forma polegająca na angażowaniu osób chorych i z niepełnosprawnościami w wolontariat. Do tej pory tylko kilka organizacji w Polsce wdrażało tego typu rozwiązania jako pojedyncze działania i projekty.
Prekursorem zorganizowanych i spójnych działań wolontaryjnych jest Mariusz Kołodziejski. Pracując z młodzieżą chorującą psychicznie, dostrzegał w nich potencjał i drzemiące talenty, które wykorzystywał do działań. Pomysł okazał się na tyle trafiony, że w 2008 r. ze środków Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych powstało biuro wolontariatu „Centerko” w ramach projektu „Centerko” – rehabilitacja społeczno-zawodowa osób niepełnosprawnych z powodu choroby psychicznej w wieku 19-29 lat poprzez wolontariat. Przez lata program był dopracowywany i udoskonalany, a w 2013 r. dzięki dotacji unijnej przetestowany i opublikowany w formie podręcznika. Efekty projektu „Wolontariat jako narzędzie aktywnej integracji osób chorujących” wyraźnie wskazały na potrzebę realizacji tego typu rozwiązań, które byłyby łagodną formą przejściową między biernością i funkcjonowaniem w placówce, a podjęciem aktywności zawodowej.
Cele i zadania wolontariatu integracyjnego są następujące:
- aktywizacja osób z niepełnosprawnościami,
- zwiększenie kwalifikacji zawodowych osób z niepełnosprawnościami dzięki świadczeniu bezpłatnych usług w formie wolontariatu,
- poszukiwanie odpowiednich miejsc odbywania wolontariatu odpowiednio do predyspozycji,
- wzrost poziomu pewności siebie u wolontariuszy,
- lepsza orientacja na rynku pracy wśród wolontariuszy,
- poznanie własnych słabych i mocnych stron,
- zwalczanie wykluczenia społecznego i marginalizacji osób z niepełnosprawnościami,
- prowadzenie szkoleń i konsultacji specjalistycznych dla wolontariuszy,
- monitoring pracy wolontariuszy,
- wzrost zaangażowania w wolontariat mieszkańców oraz poprawa jakości usług oferowanych przez instytucje udzielające pomocy dzięki pracy wolontariuszy i promocji idei wolontariatu.
Wolontariusze mogą wykonywać te same prace i działania, co ich zdrowi rówieśnicy, biorąc pod uwagę swoje możliwości, predyspozycje oraz zainteresowania przy wsparciu i kontroli koordynatora wolontariatu. Dzięki wytycznym, zawartym w podręcznikach „To działa!”i“Do dzieła!” każda placówka w Polsce może korzystać z wypracowanych sposobów, doskonaląc i adaptując je na własnym gruncie. Regionalne Centrum Wolontariatu „Centerko” stale rozwija swoje pomysły i włącza w wolontariat kolejne grupy zagrożone wykluczeniem społecznym. Znalazły one już swoje zastosowanie w odniesieniu do osób starszych, bezrobotnych, z uszkodzeniem wzroku i słuchu, a nawet młodzieży przebywającej w ośrodkach resocjalizacyjnych. Oprócz wolontariatu, w RCW świetnie sprawdzają się prace społeczne oraz praktyki, które często bywają zachętą do działalności społecznej. Ponadto, dwa razy w roku organizowane są imprezy integracyjne – Dzień Wolontariusza i Urodziny Centerka, które pokazują, że wszyscy wolontariusze, niezależnie od pochodzenia, stanu zdrowia, czy statusu materialnego mogą ze sobą kooperować, pomagać innym, wspólnie się bawić, integrować i zarażać pozytywną energią. Potwierdzeniem są dwie nagrody w konkursie Innowacje dla Zdrowia Grupy Roboczej na Rzecz Innowacji w Opiece Zdrowotnej w kategorii Edukacja i Aktywizacja Pacjentów.
Szczególną formą wolontariatu integracyjnego jest wolontariat wspierany.